NORA DAMIAN Na FRANCIS GODWIN
DAR/IRINGA
-DAR ES SALAAM
ZIKIWA zimepita siku 15 tangu Juni Mosi zilipoanza kutumika kanuni za usimamizi wa mazingira zinazopiga marufuku mifuko ya plastiki, imebainika watumiaji na wazalishaji wameirudisha sokoni kivingine.
Kabla ya kuanza kwa marufuku hiyo, Makamu wa Rais Samia Suluhu Hassan, alisema katika kutekeleza sheria ya kupiga marufuku vifungashio hivyo, mifuko ambayo inatumika kufungia maji (kandoro) na barafu, nayo pia haitaruhusiwa.
Kutokana na mifuko hiyo kurudi sokoni, Ofisi ya Makamu wa Rais imetoa taarifa kwa umma ikisema “baada ya kuanza kwa utekelezaji wa katazo la kutumia mifuko ya plastiki baadhi ya wazalishaji na wasambazaji wamebadilisha mifuko laini ya plastiki isiyokuwa na mishikio na kuitumia kama vibebeo vya bidhaa.
“Hii ni kinyume na kanuni ya 8. Kanuni ya 9 inatoa msamaha kwa baadhi ya vifungashio vya plastiki kwa ajili ya huduma za afya au ambavyo vinatumika kwenye kufungashia bidhaa za viwandani au sekta ya ujenzi au sekta ya kilimo au vyakula au usafi na udhibiti wa taka.
“Shirika la Viwango Tanzania (TBS) linaandaa viwango vya vifungashio hivi ambavyo vitaainisha kiwango cha unene na uwekwaji wa lakiri na kutambulisha bidhaa iliyofungashwa kabla ya kuuzwa.
“Ofisi ya Makamu wa Rais ina utahadharisha umma kuwa ni makosa kisheria kubadili matumizi ya vifungashio hivyo kuwa mifuko ya kubebea bidhaa. Adhabu stahiki zitatolewa kwa watengenezaji, waingizaji, wasambazaji na watumiaji wa vifungashio vya plastiki vilivyozalishwa ama kuingizwa nchini na kutumika kama vibebeo vya bidhaa,” inaeleza taarifa hiyo.
Pia ilibainika kuwa mifuko hiyo inatumiwa na mama ntilie kufunika vyakula wakati wakipika.
Hali hiyo iligundulika baada ya Kamati ya Kukagua Mifuko ya Plastiki katika Manispaa ya Ilala kufanya ukaguzi katika Soko la Kariakoo na kushuhudia mama lishe wakiitumia kufunikia vyakula.
Mjumbe wa kamati hiyo ambaye pia ni mwanasheria wa manispaa hiyo, Ally Kwikazanya, alisema wanaendelea kupita maeneo mbalimbali kutoa elimu na kuangalia maendeleo ya marufuku hiyo.
“Moja kati ya changamoto tulizokutana nazo kwenye ukaguzi ni akina mama lishe kuendelea kutumia mifuko ya plastiki kwani wengine wanaitumia kufunikia vyakula, tunaendelea kuwaelimisha kwamba mifuko hiyo hairuhusiwi,” alisema Kwikazanya.
Akizungumza na MTANZANIA, Mwanasheria wa Baraza la Taifa la Hifadhi na Usimamizi wa Mazingira (NEMC), Manchare Heche, alisema vifungashio vinapobadilishwa matumizi, vinapoteza maana ambayo Serikali ilikuwa inaitarajia.
“Mifuko iliyosamehewa kwa ajili ya vifungashio inatakiwa itumike tu kwa kazi ya kifungashio, lakini inapobadilishwa matumizi na kutumika kwa kazi nyingine tunapoteza maana kabisa.
“Mtu anachukua mfuko wa mkate anautumia kubebea vitu vingine kama nyama au matunda, suala ambalo ni kinyume na taratibu,” alisema.
VIFUNGASHIO VYA MIWA
Heche alisema Shirika la Viwango Tanzania (TBS) linaendelea kuandaa viwango vya mifuko itakayotumika kama vifungashio vya bidhaa mbalimbali ikiwamo miwa na nyingine.
“Inaandaliwa utaratibu wake namna ya kuiweka, kwa sasa hivi inaweza kuendelea kutumika (akimaanisha iliyopo sasa) na viwango vikishakuwa tayari, tutataja kama hiyo ya miwa inatakiwa iwe na unene gani,” alisema.
Hata hivyo, alisema licha ya mifuko hiyo kuendelea kutumika, lakini haitakiwi kutupwa ovyo na kuonya kuwa atakayebainika atakuwa ametenda kosa.
“Haimaanishi kwamba hiyo iliyosamehewa iwe inatupwa tu ovyo, tutakuwa hatujafanya kitu, watumiaji wana wajibu wa kuitupa kwenye maeneo ambayo yametengwa kisheria, ukitupa kienyeji unaweza kuchukuliwa hatua za kisheria,” alisema.
MAENDELEO YA KAMPENI
Akizungumzia maendeleo ya kampeni hiyo, Heche alisema inaenda vizuri kwani kumekuwa na mwitikio mkubwa kutoka kwa wananchi na wadau mbalimbali.
“Watu wametii, timu ya wataalamu wetu walikuwepo kwenye maeneo ya nchi, viongozi wa dini wametusaidia kutoa elimu,” alisema.
Kwa mujibu wa Kanuni za Usimamizi wa Mazingira za Kupiga Marufuku Mifuko ya Plastiki, kitendo cha kumiliki au kutumia mifuko ya plastiki adhabu yake ni faini isiyopungua Sh 30,000 lakini isiyozidi Sh 200,000 au kifungo kisichozidi siku saba au vyote kwa pamoja.
Kwa mujibu wa kanuni hizo, kitendo cha kuzalisha au kuingiza nchini mifuko ya plastiki adhabu yake ni faini isiyopungua Sh milioni 20 na isiyozidi Sh bilioni moja au kifungo kisichozidi miaka miwili au vyote kwa pamoja.
Kitendo cha kusafirisha nje mifuko ya plastiki adhabu yake ni faini isiyopungua Sh milioni 20 au kifungo kisichozidi miaka miwili au vyote kwa pamoja.
Kuhifadhi au kusambaza mifuko ya plastiki, adhabu yake ni faini isiyopungua Sh milioni 5, lakini isiyozidi Sh milioni 50 au kifungo kisichozidi miaka miwili au vyote kwa pamoja.
Hapi aja na marufuku yake
Katika hatua nyingine, Mkuu wa Mkoa wa Iringa, Ally Hapi, amesema mtu akikumbwa na mfuko wa plasiti usio na nembo ya Shirika la Viwango (TBS), atachukuliwa hatua.
Alitoa kauli hiyo baada Mwenyekiti wa Halmashauri ya Mafinga, Chalresy Makoga, kudai wafanyabiashara kugeukia matumizi ya mifuko hiyo ya plastiki yenye rangi nyeupe.
Pia aliziagiza halmashauti zote za mkoa wa Iringa kuendelea kutoa elimu na kuwachukulia hatua wale wote ambao wanatumia mifuko ya plastiki kufungashia bidhaa.
Mkuu wa Wilaya ya Mufindi, Jamhuri Wiliam, alimkabidhi Hapi mifuko ya plastiki iliyosalimishwa na wananchi akisema ilisalimishwa katika ofisi za halmashauri na wafanyabiashara .
Wiliam alisema Wilaya ya Mufindi ilitoa elimu kwa wananchi juu ya zuio la matumizi ya mifuko hiyo na hadi sasa wameanza matumizi ya mifuko mbadala inayotengenezwa na vikundi vya wajasiriamali kutoka ndani ya wilaya hiyo kwa kutumia karatasi kutoka kiwanda cha Mgololo kilichopo wilayani hapo .
