Na Mwandishi Wetu
NAIBU Katibu Mkuu, Wizara ya Kilimo, Profesa Siza Tumbo, anasema kuna haja kuweka juhudi za wazi katika kilimo cha muhogo kama zao la chakula na biashara kwani takwimu zinaonesha umahiri wake kwa kuwa zao la pili kwa umuhimu likitanguliwa na mahindi.
Profesa Tumbo alitoa rai hiyo wakati akifungua mkutano ya siku tatu wa wadau wa sekta ya muhogo uliojumuisha watunga sera, watafiti, sekta binafsi na wakulima waliokutana jijini Dodoma kutafakari na kuweka mipango ya maendeleo ya zao hilo linalopanda umuhimu kwa haraka baada ya kupata soko la China na mahitaji yake duniani kupanda.
Takwimu zinaonesha kuwa Tanzania ni nchi ya 12 katika uzalishaji muhogo duniani na ya sita barani Afrika baada ya Nigeria, Jamhuri ya Kidemokrasi ya Congo (DRC), Ghana, Angola na Msumbiji na hivyo kuwa na umuhimu wa kipekee.
Profesa Tumbo alisema uzalishaji wa muhogo nchini, kila mwaka unachangia asilimia 5.5. ya uzalishaji wa muhogo duniani na asilimia 14 ya uzalishaji Afrika. Profesa huyo alisema mahitaji ya baadaye ya muhogo nchini, yataongeza uzalishaji na kuwa kati ya tani 530,000 na 630,000 na hali hiyo inachangiwa na kuongeza thamani ya muhogo.
Ongezeko la thamani
“Thamani ya muhogo inaongezeka kutokana na kuongezeka mahitaji yake kwa kutengeneza unga, wanga na kuwa malighafi katika viwanda vya bia, gundi, pipi na vitafunio, viwanda vya nguo, karatasi na mbaongumu, rangi na dawa,” alisema.
Mkutano huo uliandaliwa na Taasisi ya Utafiti wa Kilimo Tanzania (Tari), Taasisi ya Kimataifa ya Kitropiki (IITA) na Wizara ya Kilimo, Kitengo cha Mpango wa Maendeleo ya Sekta ya Kilimo Awamu ya Pili (ASDP II), unalenga kuhimiza wadau kuongeza uzalishaji wa zao hilo.
Asilimia 84 ya uzalishaji nchini ni kwa matumizi ya chakula cha binadamu, lakini uzalishaji wake bado upo chini na zao hili halijatumika kikamifu.
“Ninawahimiza washiriki kuendeleza hatua ya kukabiliana na changamoto ambazo zimekuwa zikikabili jitihada za kufanya muhogo kuwa zao la biashara ili kuboresha mapato ya wakulima wadogo na kusaidia nchi yetu kuelekea kufikia Dira ya Maendeleo ya 2025,” alisema Profesa Tumbo.
Serikali inawahimiza wadau wa muhogo kuanzisha na kuendeleza mipango stahiki kupambana na changamoto zinazojitokeza ili kulifanya zao hilo liendelezwe kibiashara ili kuboresha kipato cha wakulima wake ambao wengi ni wakulima wadogo kufikia maono ya mwaka 2025.
Hata hivyo, zao hilo linakabiliwa na kuwa na tija ndogo shambani hali ambayo inatakiwa ibadilike ili iweze kutoa mchango wake katika ajenda ya kufanya kilimo kuongoza programu ya ukiviwanda nchini.
Ni sehemu ya Mkakati wa Bara la Afrika la Mabadiliko ya Kilimo (TAAT) yaani African Agricultural Transformation ya Benki ya Maendeleo ya Afrika (AfDB) na IITA ambayo inaunga mkono juhudi za kukuza kilimo na taaluma yake ya kilimo biashara kwa mazao teule 18.
TAAT inataka kufanikisha ufanisi mkubwa kwa kuongeza uzalishaji wa kiwango cha shamba, kuboresha ufanisi wa usindikaji na kuongeza nafasi ya soko kwa watendaji.
Mkurugenzi mkuu wa Taasisi ya Uchunguzi wa Kilimo Tanzania (Tari), Geoffrey Mkamilo, alisisitiza mpango huo kuwa utasambaza teknolojia za kuthibitishwa kwa watendaji kwa ongezeko la thamani kama vile kuboresha aina nyingi za utendaji na mbinu za usindikaji wa ubunifu wa kubadilisha hali nchini kwa viwanda, mazao na changamoto za kukabiliana na wakulima wadogo.
Changamoto ni pamoja na ukosefu wa mbegu bora za aina bora za mazao, mapato na mavuno kidogo kutokana na usindikaji mdogo na ukosefu wa masoko.
Mkurugenzi wa TAAT wa IITA, Dk. Abass Adebayo, alisema chini ya mpango huo, wataanzisha teknolojia zote na msaada wa kiufundi ili kuwezesha sekta binafsi kufanya uwekezaji katika uzalishaji na usindikaji wa msimu wa faida.
Dk. Abass ambaye pia ni mtaalamu wa mlolongo wa thamani, alielezea kuwa teknolojia itajumuisha usindikaji na mfuko katika bidhaa mbalimbali za thamani zilizoongezwa na kurudi kwa fedha juu ya uwekezaji.
“Hizi zitajumuisha usindikaji wa muhogo kwenye chips, wanga na unga ambao unaweza kusindika zaidi kwa bidhaa za thamani kama vile vitamu, vitunguu, biskuti, tambi na mikate,” aliongeza.
Kwa upande mwingine, mahitaji ya baadaye ya mihogo nchini Tanzania inakadiriwa kuwa kati ya tani 530,000 na 630,000 na kichocheo cha uwezo wa kuongezeka kwa mahitaji ya ndani ni usagaji unga (milling) kwa ajili ya chakula cha wanyama, bia na vinywaji, pipi na vitafunio, utengenezaji wa wanga, viwanda vya nguo, viwanda vya karatasi na makasha magumu (hardboards), rangi na madawa.
Kwa vile muhogo unaweza kulimwa sehemu kubwa ya nchi yetu na limeanza kuwa zao la nishati (biofuel) ni kuwa mahitaji yatakuwa yanaongezeka daima na hivyo kuwa zao muhimu kwa uchumi na chakula katika dunia yenye mabadiliko ya nchi endelevu.
