*Lengo ni kuwezesha ufadhili kwa wakulima na ugavi na kusaidia kuiweka Tanzania kama kapu endelevu la chakula kwa ukanda huu
*Soko linalofanya kazi vizuri linaweza kuchochea uzalishaji wa kilimo, ukuaji wa uchumi na kutengeneza nafasi za kazi
Na Mwandishi Wetu, Mtanzania Digital
Kampuni ya Bia Tanzania (TBL), Shirika la Fedha la Kimataifa (IFC) na Mamlaka ya Udhibiti wa nafaka na mazao mengine (COPRA) wamekutana pamoja ili kuwasaidia wakulima wa Tanzania kutambua uwezo wao wa kulisha watu, viwanda na biashara katika ukanda huu kupitia mikataba ya wakulima iliyoimarishwa.
Washirika hao walifanya hafla ya kushirikisha wadau Aprili 24,2024 jijini Dar es Salaam ili kupitia, kuthibitisha na kuwasilisha mapendekezo kwa Serikali ya Tanzania ili kuwezesha mipango ya kimkataba na masoko yenye umuhimu kuwezesha fedha na uwekezaji kwa wakulima na miundombinu ya kilimo na ugavi, hususan nafaka na mazao mengine kama ngano, alizeti na soya.
Msukumo wa ushirikiano huo ni kwamba licha ya uwezekano wa Tanzania kuwa kapu la chakula la kikanda na kuwaunganisha wakulima na viwanda vya ndani na vya kikanda vya mazao kwa ajili ya uongezaji thamani na usindikaji, changamoto za uwezo ndani na kando ya mnyororo wa ugavi zinapunguza hili kutokea.
Changamoto hizi kwa kiasi kikubwa husababishwa na upatikanaji mdogo wa fedha na mitaji kwa wakulima, hasa kwa ajili ya uzalishaji wa kilimo na kwa ajili ya uwekezaji wa miundombinu ya kilimo ili kuongeza tija na kupunguza hasara baada ya kuvuna.
Mpangilio unaopendekezwa wa kilimo cha mkataba unaohimizwa na ushirikiano hutoa kushughulikia mtaji na upatikanaji wa vikwazo vya kifedha na kuwaingiza wakulima zaidi na wasiochukua katika mipango ya kilimo cha mkataba, kuwezesha uwekezaji wa ugavi, na kuongeza nafaka na uzalishaji mwingine wa mazao.
Mnyororo wa thamani wa shayiri nchini Tanzania unatoa jaribio la kwanza la uboreshaji wa mpango wa kilimo cha kandarasi kama ilivyowezeshwa na ushirikiano huo. Zao hilo linakabiliwa na ukuaji mkubwa wa mahitaji kutoka kwa TBL ambayo inapanua kiwanda chake cha kutengeneza kimea mkoani Kilimanjaro ambacho kitaongeza mahitaji hadi tani 32 kwa mwaka kutoka kwa usambazaji wa sasa wa tani 3.5 kwa mwaka (ukuaji wa karibu wa 10X).
Kwa sasa sekta hii inakabiliwa na changamoto mbalimbali, zikiwemo za uzalishaji mdogo na uwekezaji, ubora usio thabiti, uratibu hafifu baina ya wahusika, ushiriki mdogo wa wakulima, uhaba wa ardhi inayofaa, utafiti na miundombinu duni, mipangilio dhaifu ya mikataba na changamoto za uagizaji wa bidhaa nje ya nchi. Mfumo wa kimkataba unaopendekezwa unatumika kama suluhu la sekta kama “chombo” muhimu cha kuwezesha sekta hiyo kukidhi mahitaji ya soko yanayoongezeka.
Ili kusaidia kutekeleza majaribio ya shayiri ya kimea, tukio hilo pia liliidhinisha mkakati kwa watendaji wa sekta ya shayiri ili kukidhi mahitaji ya soko la 10X kwa kutumia mfumo uliopendekezwa wa kimkataba. Majukumu, majukumu na hatua zinazohusiana zinazokubalika zitafafanua “mkataba wa shayiri” au mpango wa utekelezaji kwa wadau wa sekta ambao utatumika kama msingi wa maendeleo zaidi na uboreshaji kupitia ushirikiano unaoendelea.
Tukio hilo ni nyongeza ya warsha ya siku nne ya kubuni iliyowakutanisha wataalam na watendaji ili kuandaa mfumo wa kuboresha kilimo cha mkataba na mkakati wa kukidhi mahitaji ya shayiri.
Timu ya kubuni suluhisho ilijumuisha wawakilishi kutoka wizara za serikali, mashirika, mamlaka za udhibiti, taasisi za fedha na vyama. Huu ni ushirikiano wa kwanza wa namna hii kuimarisha mifumo ya kilimo cha mkataba nchini Tanzania na unatoa thamani na athari kwa washirika na wadau:
Mkurugenzi Mkuu wa Kampuni ya Bia Tanzania, Michelle Kilpin, amesema: “Haja ya TBL kutafuta shayiri ndani ya nchi inaendana na maendeleo ya soko nchini Tanzania ambayo yatawezesha kuongeza uzalishaji wa tani 3,500 za shayiri hadi kufikia karibu tani 20,000 za shayiri kutoka kwa wakulima wengi iwezekanavyo. Hata hivyo, kuegemea kutoka kiasi cha sasa hadi kiasi kinacholengwa kutahitaji mabadiliko katika mipangilio ya uuzaji ili kuwezesha uwekezaji katika ubora na uwezo wa mnyororo wa ugavi, kwa kutumia zana za kidijitali kuongeza ufanisi na uwazi, upatikanaji wa fedha kwa wakulima na wengine katika msururu wa ugavi, na ushirikishwaji na uendelevu,” amesema Michelle.
Upande wake Mkurugenzi Mkuu wa COPRA, Irene Madeje Mlola amesema: “Uanzishwaji wa COPRA pamoja na matukio kama uthibitisho huu unalenga kuimarisha masoko ya kilimo cha ufanisi na mahusiano katika mnyororo wa thamani wa kilimo, hususani nafaka na mazao mengine ambayo ni msingi kwa mazao ya chakula Tanzania na ukanda huu.
“COPRA inasalia thabiti katika kujitolea kwake kutumia ushirikiano shirikishi, kushughulikia mapengo muhimu na kuimarisha mazao yaliyo chini ya mamlaka ya mamlaka. “Mfumo wa kilimo cha mkataba na mkakati wa shayiri ni matokeo chanya ya warsha zilizofanywa kwa ushirikiano na wadau,” amesema.
Sam Nganga kutoka IFC amesema: “Tuna nia na mipango ya PPP yenye matunda na yenye matokeo na uwekezaji wa sekta binafsi katika kilimo ambao unasukuma maendeleo kupitia kuongezeka kwa usalama wa chakula, ukuaji wa mapato ya wakulima, uongezaji thamani zaidi wa ndani na usindikaji, na kuunda ajira.
“Zaidi ya kutoa mtaji, ushiriki unaowezekana wa IFC utajumuisha kutathmini hali ya soko, mazingira na kijamii, kusaidia TBL kushirikiana na wakulima na wengine katika mnyororo wa usambazaji na kusaidia COPRA kwa kubuni na kuzindua mfumo wa soko na zana za kidijitali,” amesema Nganga.
Kwa upande wake Waziri wa Kilimo, Hussein Bashe aamesema: “Wizara ya Kilimo inakaribisha mtazamo unaoongozwa na wadau mbalimbali wa kutengeneza mfumo wa kimkakati wa shayiri kwa Tanzania.
“Tunaunga mkono mkutano huu miongoni mwa washikadau na wataalam ili kutambua na kuweka ramani ya athari za kiuchumi na kijamii za shayiri na kuhimiza uzalishaji hai wa shayiri. Hii itakuwa baraka kwa wakulima. Ujumbe huo ulilenga kutathmini uwezo wa uzalishaji na mnyororo wa usambazaji wa shayiri nchini Tanzania, hasa katika mikoa inayolima shayiri Arusha na Manyara,” amesema Waziri Bashe.
