Muhogo waongezeka umaarufu kwa uhitaji

• Waziri Mkuu azindua kiwanda Lindi
• China mnunuzi mkuu anajenga kiwanda

Mwandishi Wetu

MUHOGO uliokuwa zao duni hapo zamani, sasa ni zao muhimu sana linaloekea kuja kubadilisha taswira ya kilimo Tanzania kwani uhitaji umeongezeka sana na viwanda vinajengwa kukidhi mahitaji ya soko na haja ya kuongeza thamani ya mazao ya kilimo kama sharti mojawapo muhimu la uchumi wa viwanda kufikiwa haraka.

Waziri Mkuu Kassim Majaliwa, hivi karibuni amezindua kiwanda na mtambo wa kuchakata  na kusindika muhogo huko mkoani Lindi, kikiwa  ni kiwanda cha aina yake nchini na kuashiria ujaji wa viwanda vingine vingi vya usindikaji na hivyo kuinua pato la mkulima.

Muhogo ni zao ambalo linaweza kulimwa kirahisi na mikoa 18 kati ya 26 ya Tanzania na hivyo habari zake ni kivutio kwa Watanzania wengi ambao hutumia kama zao la chakula kwao na wanyama wao, lakini mahitaji ya viwandani ndani na nje ya nchi yamefanya kilimo cha zao hilo kuvutia wengi na kuleta msisimko wa kiuchumi kwa wengi.

Hivi basi, kwa wakulima wa muhogo katika maeneo ya Pwani na kusini mwa nchi, sasa wanapumua wakijipanga vyema kushiriki kwenye fursa zilizojitokeza baada ya uzinduzi wa kiwanda cha usindikaji wa kisasa kutoka Ufaransa na hivyo kutoa uhakika ya soko kwa wananchi hao huku wakisubiri ujenzi wa kiwanda kingine huko Handeni ambacho kinategemewa kuwa kikubwa sana na kinajengwa na wawekezaji wa Kichina kwa bidhaa mbalimbali.

Kiwanda kilichojengwa na wawekezaji wa Ufaransa huko Lindi, kitawahakikishia soko la kutosha kwa mazao yao.

Kituo hicho kilicho katika Kijiji cha Mbalala katika Kata ya Nyengedi, Mkoa wa Lindi, hutoa fursa nyingi za wakulima kutoka Lindi, Mtwara na Pwani ili kubadilisha maisha yao.

Akizungumza baada ya uzinduzi wa kiwanda hicho, Waziri Mkuu Kassim Majaliwa alitoa wito kwa wakazi kutoka mikoa ya kusini kutumia fursa hiyo kwa kukuza kipato chao kwa kufanya kilimo cha uhakika.

“Ikiwa unahitaji pesa haraka kwenda nje kukuza msimu kwa sababu sasa kuna soko la kuaminika, kwa bahati nzuri muhogo ni mazao ya muda mfupi,” alisema.

Aisema vijana sasa hawana muda wa kukaa bila kazi na kuzurura ila waunde vikundi kazi na kuanza kulima mashamba ya muhogo kwani hayahitaji gharama nyingi.

“Mtaji wa masikini ni nguvu zake na hilo ni bayana zaidi kwa kilimo cha muhogo amabacho kila baada ya miezi mitatu mkulima huvuna,” alisema.

Alifafanua kuwa lengo la Serikali ya Awamu ya Tano inayoongozwa na Rais Dk. John Magufuli ilikuwa kuelekea kuanzishwa kwa viwanda nchini humo kwa kuongeza thamani kwa mazao yaliyopandwa na wakulima kabla ya kuyauza ili kuongeza thamani na kuwa na ongezeko na hivyo kuunda nafasi za ajira.

Waziri Mkuu alishukuru Taasisi ya Utafiti wa Kilimo ya Naliendele kwa utendaji wake bora, hasa kwa watafiti juu ya mimea hiyo.

Alisema taasisi hiyo ilifanya utafiti juu ya miche ya muhogo na kufanikiwa inayoweza kuzalisha kati ya tani 20 na 50 kwa hekta.

Kiwanda hicho cha Lindi kinajulikana kama Cassava Starch Tanzania Corporation Limited (CSTC) au Shirika la Muhogo na Wanga na mpaka sasa limeajiri watu 420 ambao asilimia 97 ni Watanzania. Kiwanda kina uwezo wa kutengeneza tani 60 za unga ghafi wa muhogo kwa siku, ambayo ni sawa na tani 25 za unga bora wa muhogo kwa siku.

Balozi wa Ufaransa nchini Tanzania Frederic Clavier alisema serikali ya Ufaransa ilikuwa tayari kuunga  mkono serikali ya Rais Magufuli kwa kusudi lake la kuongeza ukuaji wa uchumi wake ili kufanya nchi kufikia uchumi wa kati kufikia mwaka wa 2025.

Alisema ujenzi wa kiwanda hicho ulikuwa ishara ya wazi ya ushirikiano mzuri kati ya Tanzania na Ufaransa, akiongeza kuwa kilimo ni moja ya sekta za Tanzania ambazo ana imani zinaweza kukuza uchumi wa nchi hii.

Naibu Waziri wa Kilimo Omary Mgumba aliwashukuru wawekezaji kwa uamuzi wao wa kujenga kiwanda katika eneo hilo mchakato  ambao unaweza kutoa soko la kuaminika kwa wakulima, ikiwa ni pamoja na kujenga nafasi za ajira kwa vijana.
Mbunge wa Mtama Nape Nnauye alimshukuru Rais Magufuli kwa kusudi lake la kuongeza viwanda.

Alisema viwanda vilikuwa na fursa za ajira kwa watu wengi, hasa vijana na anamshukuru Rais Magufuli kwa uongozi wake kwani hakutarajia kuwa na aina hii ya kiwanda hapa  alisema Nnauye.

Mapema, Mkurugenzi Mtendaji wa CSTC Christophe Gallean alisema ujenzi wa kiwanda ulianza mwaka 2012 na kwa sasa ulikuwa umebeba unga wa unga bora wa muhogo unaotumika Mashariki na Kusini mwa Afrika, Mashariki ya Kati, Ulaya na Marekani.

Muhogo Handeni

Zao hilo lmeonekana kushamiri kwa kila hali na kiwanda kimepangwa kujengwa eneo la Kabuku kama ilivyopangwa. Kwa maelezo ya Mkuu waWilaya ya Handeni, Godwin Gondwe Muhogo huo umepangwa kuuzwa Uchina kwa mahitaji ya viwanda vya wanga, nishati na madawa na soko hilo linahitaji tani 150,000 kwa mwezi au tani milioni mbili kwa mwaka.

“Haya ni mahitaji makubwa ya zao hilo na hivyo kulifanya liwe na umuhimu wa pekee kwani nchi nzima ardhi yake ina uwezo kulima  muhogo na kama nchi ikiweka mkazo itaweza kubadilisha hali ya kilimo nchini kwani halina magonjwa mengi na hivyo kutoa fursa nyingi za uwekezaji na maendeleo” alisema Gondwe.

Mkuu wa Mkoa wa Simiyu, Anton Mtaka amesema mkoa wake uko tayari ikwa kilimo hicho na wameagiza mbegu bora kutoka Mtwara ili wakulima wake washiriki moja kwa moja kwenye kilimo hicho. Kitasaidia kuongeza ubora wa mifugo yao kwa kulishwa chakula bora cha mihogo mikavu haswa wakati wa kiangazi ambapo malisho huwa haba.

 Wasomi waunga mkono

Takwimu zinaonesha kuwa Tanzania ni nchi ya 12 katika uzalishaji muhogo duniani na ya sita barani Afrika baada ya Nigeria, Jamhuri ya Kidemokrasi ya Congo (DRC), Ghana, Angola na Msumbiji.

Wadau wa sekta ya muhogo wakiwemo watunga sera, watafiti, sekta binafsi na wakulima waliokutana jijini  Dodoma , walielezwa kinaga ubaga na Naibu Katibu Mkuu, Wizara ya Kilimo, Profesa Siza Tumbo kuwa  muhogo ni zao la pili kwa umuhimu likitanguliwa na mahindi kwenye mazao ya chakula.

Profesa Tumbo alisema uzalishaji wa muhogo nchini, kila mwaka unachangia asilimia 5.5. ya uzalishaji wa muhogo duniani na asilimia 14 ya uzalishaji Afrika. Profesa huyo alisema mahitaji ya baadaye ya muhogo nchini, yataongeza uzalishaji na kuwa kati ya tani 530,000 na 630,000, hali hiyo inachangiwa na kuongeza thamani ya muhogo.

“Thamani ya muhogo inaongezeka kutokana na kutengeneza unga, wanga na kuwa malighafi katika viwanda vya bia, pipi na vitafunio, viwanda vya nguo, karatasi na mbaongumu, rangi na dawa,” alisema.

Katika Mkutano huo ulioandaliwa na Taasisi ya Utafiti wa Kilimo Tanzania (TARI), Taasisi ya Kimataifa ya Kitropiki (IITA) na Wizara ya Kilimo, Kitengo cha Mpango wa Maendeleo ya Sekta ya Kilimo Awamu ya Pili (ASDP), unalenga kuhimiza wadau kuongeza uzalishaji zao hilo ili kukidhi mahitaji yanayoongezeka kila uchao juu ya muhogo.

Alisema asilimia 84 ya uzalishaji nchini ni kwa matumizi ya chakula cha binadamu, lakini uzalishaji wake bado upo chini na zao hili halijatumika kikamilifu.

“Ninawahimiza washiriki kuendeleza hatua ya kukubiliana na changamoto ambazo zimekuwa zikikabili jitihada za kufanya muhogo kuwa zao la biashara ili kuboresha mapato ya wakulima wadogo na kusaidia nchi yetu kuelekea kufikia Dira ya Maendeleo ya 2025,” alisema Profesa Tumbo.

Serikali inawahimiza wadau wa muhogo kuanzisha na kuendeleza mipango stahiki kupambana na changamoto zinazojitokeza ili kulifanya zao hilo liendelezwe kibiashara ili kuboresha  kipato cha wakulima wake ambao wengi ni wakulima wadogo kufikia maono ya mwaka 2025.

Tija duni

Hata hivyo, zao la muhogo linakabiliwa na kuwa na tija ndogo shambani, hali ambayo inatakiwa ibadilike ili iweze kutoa mchango wake katika  ajenda  ya kufanya kilimo kuongoza  programu ya ukiviwanda (industrialization) nchini.

Ni sehemu ya Mkakati wa Bara la Afrika la Mabadiliko  ya Kilimo (TAAT) yaani African Agricultural Transformation ya Benki ya Maendeleo ya Afrika (AfDB) na IITA ambayo inaunga mkono juhudi za kukuza kilimo na taaluma yake ya Kilimo Biashara kwa mazao teule 18.

TAAT inataka kufanikisha ufanisi mkubwa kwa kuongeza uzalishaji wa kiwango cha shamba, kuboresha ufanisi wa usindikaji na kuongeza nafasi ya soko kwa watendaji.

Mkurugenzi Mkuu wa Taasisi ya Uchunguzi wa Kilimo Tanzania (TARI), Geoffrey Mkamilo, alisisitiza mpango huo kuwa utasambaza teknolojia za kuthibitishwa kwa watendaji kwa ongezeko la thamani kama vile kuboresha aina nyingi za utendaji na mbinu za usindikaji wa ubunifu wa kubadilisha hali nchini kwa viwanda, mazao na changamoto za kukabiliana na wakulima wadogo.

Changamoto ni pamoja na ukosefu wa mbegu bora za aina bora za mazao, mapato na mavuno kidogo kutokana na usindikaji mdogo na ukosefu wa masoko.

Mkurugenzi wa IITA, Dk. Abass Adebayo, alisema chini ya mpango huo, wataanzisha teknolojia zote na msaada wa kiufundi ili kuwezesha sekta binafsi kufanya uwekezaji katika uzalishaji na usindikaji wa msimu wa faida.

Dk. Adebayo  ambaye pia ni mtaalamu wa mlolongo wa thamani, alielezea kuwa teknolojia itajumuisha usindikaji wa mfuko katika bidhaa mbalimbali za thamani zilizoongezwa na kurudi kwa fedha za juu kwa uwekezaji.

“Hizi zitajumuisha usindikaji wa muhogo kwenye chips, wanga na unga ambao unaweza kusindika zaidi kwa bidhaa za thamani kama vile viazi vitamu, vitunguu, biskuti, tambi na mikate,” aliongeza.
 
Kwa upande mwingine, mahitaji ya baadaye ya muhogo  nchini Tanzania inakadiriwa kuwa kati ya tani 530,000 na 630,000 na kichocheo cha uwezo wa kuongezeka kwa mahitaji ya ndani ni  usagishaji (milling) kwa chakula cha wanyama, bia na vinywaji, pipi na vitafunio, utengenezaji wa wanga, viwanda vya nguo, karatasi na hardboards, rangi na dawa.